Ελληνικοί Χοροί

• Καλαματιανό
• Συρτάκι
• Χασαποσέρβικο
• Ικαριώτικο
• Τσάμικο
• Χασάπικο
• Ζεϊμπέκικο

Καλαματιανός

Είναι ένας ελληνικός παραδοσιακός χορός που ανήκει στο είδος χορού συρτός. Στη βασική του μορφή έχει δώδεκα βήματα, από τα οποία τα επτά πρώτα είναι προς τα εμπρός και τα υπόλοιπα πέντε επί τόπου.
Δημοφιλέστατος δημοτικός χορός (που λέγεται και ίσος ή συρτός) με πανάρχαιες ελληνικές ρίζες. Άγνωστος είναι ο δημιουργός του. Το όνομα του προέρχεται από την Πελοπόννησο, όπου και δημιουργήθηκε. Πολλές όμως είναι οι θεωρίες που διατυπώθηκαν για την αρχαία του προέλευση. Αυτή φαίνεται από απεικονίσεις σε αγγεία, καθώς επίσης και από τοιχογραφίες που παρουσιάζουν μερικά χαρακτηριστικά του βήματα ή φιγούρες. Το ότι οι χορευτές κρατούν ο ένας τον καρπό του άλλου, μας βοηθάει να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι ο καλαματιανός έχει κάποια σχέση με κάποιον από τους χορούς των αρχαίων προγόνων μας. Ο ευχάριστος ρυθμός του και τα απλά βήματά του τον καθιέρωσαν σαν τον δημοφιλέστερο Ελληνικό χορό και χορεύεται σε όλη την Ελλάδα από άνδρες και γυναίκες. Τα βασικά βήματα του είναι 12 και χορεύονται ταυτόχρονα από όλους τους χορευτές. Δίνει την ευκαιρία στον χορευτή που σέρνει τον χορό να κάνει πολλούς αυτοσχεδιασμούς. Στην αρχή όλοι οι χορευτές σχηματίζουν κύκλο και βλέπουν το κέντρο του. Τα πόδια τους είναι σε θέση προσοχής, και κρατιούνται μεταξύ τους από τους καρπούς ή με τα μαντήλια. Ο ρυθμός του καλαματινού είναι 7σημος, δηλαδή με μέτρο 7/8.^[1]

Συρτάκι

Το συρτάκι είναι δημοφιλής ελληνικός χορός. Παρά τη διαδεδομένη πεποίθηση, δεν είναι αυθεντικός παραδοσιακός ελληνικός χορός. Στην πραγματικότητα, χορογραφήθηκε από τον Γιώργο Προβιά το 1964 για την κινηματογραφική ταινία Ζορμπάς ο Έλληνας (Zorba the Greek) από αργές και γρήγορες κινήσεις του χασάπικου.Η μουσική για το συρτάκι γράφτηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη. Κύριο χαρακτηριστικό του χορού αυτού και της μουσικής του είναι η επιτάχυνση στο ρυθμό. Το όνομα συρτάκι προέρχεται από την λέξη συρτός, ένα κοινό όνομα για μια ομάδα παραδοσιακών ελληνικών χορών στους οποίους οι χορευτές “σέρνουν” τα πόδια τους σε αντιδιαστολή με τους πηδηχτούς χορούς. Το όνομα συρτάκι ενσωματώνει και τον συρτό (στο πιο αργό μέρος του) και στοιχεία πηδηχτού (στο γρηγορότερο μέρος του).Σήμερα το συρτάκι είναι ένα από τα τουριστικά αξιοθέατα της Ελλάδας και τις ελληνικές ταβέρνες σε όλο τον κόσμο. Το συρτάκι χορεύεται με σχηματισμό γραμμών ή κύκλων από τους χορευτές, οι οποίοι κρατιούνται με τα χέρια από τους ώμους των διπλανών τους. Ο σχηματισμός γραμμών είναι πιο συνηθισμένος. Το μέτρο είναι 4/4, αυξάνεται σταδιακά και φτάνει στα 2/4 στο γρηγορότερο μέρος. Συνεπώς, ο χορός αρχίζει με πιό αργές, ομαλότερες κινήσεις οι οποίες βαθμιαία γίνονται γρηγορότερες, ζωηρές, συμπεριλαμβάνοντας συχνά και μικρά πηδήματα. Στις 31 Αυγούστου του 2012, το παγκόσμιο ρεκόρ Guinness για το συρτάκι έσπασε από 5.614 ανθρώπους οι οποίοι χόρεψαν συρτάκι για πέντε λεπτά δίπλα στη θάλασσα, στην παραλία της πόλης του Βόλου στην Ελλάδα. Η ΕΚΠΟΛ (Εταιρεία Κοινωνικής Παρέμβασης & Πολιτισμού Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας) στο Δήμο Βόλου, διοργάνωσε την εκδήλωση στην κεντρική παραλία της πόλης του Βόλου κάτω από το φως της δεύτερης πανσέληνου του μήνα, στις 31 Αυγούστου. 5,614 άνθρωποι ηλικίας από 14 έως 89 χόρεψαν με τη μουσική του Ζορμπά του Μίκη Θεοδωράκη, γεμίζοντας την παραλία της πόλης. Μέρος πήραν άνθρωποι από το Βόλο, τη Λάρισα, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Τρίκαλα, ακόμη και από τα νησιά της χώρας όπως και επίσης μέρος πήρε και η εθνική ομάδα συγχρονισμένης κολύμβησης.

Χασαποσέρβικος

Ο χασαποσέβικος ή σέρβικος που κι η ονομασία του ακόμα δείχνει την προέλευσή του, είναι ένας γρήγορος ρυθμός και παρουσιάζει ενδιαφέρoν μόνο απ’ τη μεριά της δεξιοτεχνίας των εκτελεστών και του χορευτή. Το χασαποσέρβικο αποτελεί μετασχηματισμένο και διευρυμένο χορευτικό μοτίβο του χασάπικου, που επηρεάστηκε από τις μουσικές επιδράσεις, άλλων λαών της βαλκανικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Οι λαοί αυτοί ταξίδευαν στα μεγάλα αστικά κέντρα και στα λιμάνια της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης για λόγους εμπορικούς ή επαγγελματικούς. Περιπλανώμενοι μουσικοί, πολλοί εξ αυτών ήταν τσιγγάνοι που έπαιζαν στα καφέ-αμάν, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις αλληλεπιδράσεις της μουσικής, αλλά και του χορού των λαών της περιοχής. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τι ποιανού λαού μουσική επηρέασε ποιόν. Ο τύπος αυτού του γρήγορου χασάπικου μοιάζει δομικά με τον χασάπικο, αποδίδεται με μέτρο 2/4 και πολύ γρήγορη ρυθμική αγωγή 140- 160 χτύπων ανά μέτρο μουσικής. Το βασικό μοτίβο του κατά διαστήματα παρουσιάζεται παραλλαγμένο, αλλά ταυτόχρονα συντονισμένο με μοτίβα που μοιάζουν σε αυτά των χορών των Σέρβων, των Ρουμάνων και των Σλάβων της Ανατολικής Ευρώπης. Ο χασαποσέρβικος είναι αναμφισβήτητα, χορός σλαβικής προέλευσης. Δεν είναι τυχαίο που ο χασαποσέρβικος μοιάζει με κοζάκικος χορός. Ο Χασαποσέρβικος έχει πολλές ομοιότητες με τον χασάπικο. Στο ρεμπέτικο τραγούδι οφείλει το χασαποσέρβικο όπως και το χασάπικο, την εξέλιξή του. Ο χασαποσέρβικος σαν χορός χορεύεται πολύ εύκολα από οποιονδήποτε, εύκολα μπορεί κάποιος που δεν τον γνωρίζει καθόλου να τον ακολουθήσει, σε αντίθεση με τον χασάπικο. Γενικά θεωρείται πολύ εύκολος χορός με πολύ εύκολο ρυθμό. Μόνο η μεγάλη επιδεξιότητα των χορευτών, σε πολύπλοκες χορευτικές κινήσεις εντυπωσιάζει τον θεατή. Χαρακτηριστική περίπτωση, τα γρήγορα μέρη από το συρτάκι. Πολλοί μπερδεύουν τον χασαποσέρβικο με το συρτάκι και τον χασάπικο, ιδίως οι ξένοι που αποκαλούν και τους δύο αυτούς χορούς συρτάκι, λόγω της δημοφιλίας του στο εξωτερικό

Ικαριώτικος

Ικαριώτικος είναι ο ιδιαίτερα γνωστός σε όλη την Ελλάδα, νησιώτικος, παραδοσιακός χορός και το τραγούδι που τον συνοδεύει, με καταγωγή τους την Ικαρία. Μερικοί ειδικοί λένε ότι o παραδοσιακός Ικαριώτικος ήταν αργός και η γρήγορη “έκδοσή” του είναι στην πραγματικότητα ένας Μπάλος. Ο Ικαριώτικος χορός σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, xορεύεται από Έλληνες και Ελληνίδες που πιάνονται κατά κύριο λόγο από τους ώμους. Η μουσική και ο χορός είναι μεγάλες μορφές ψυχαγωγίας στην Ικαρία. Όλο το χρόνο ο χορός λαμβάνει χώρα σε βαφτίσια, γάμους και θρησκευτικές γιορτές, όπου μπορεί κανείς να ακούσει και να χορέψει με ζωντανή παραδοσιακή μουσική από την Ικαρία.Τα τελευταία χρόνια τα πανηγύρια έχουν “ξαναγεννηθεί” με την συμμετοχή της νεολαίας, αλλά και των επισκεπτών του νησιού ιδίως τα καλοκαίρια, καθώς είναι ένα από τα στοιχεία της ιδιοτυπίας της περιοχής.

Τσάμικος

Ο Τσάμικος είναι παραδοσιακός ελληνικός χορός. Χορεύεται σε κύκλο με ρυθμό 3/4. Παλιότερα τσάμικο χορεύονταν μόνο από άνδρες, αλλά στη σύγχρονη εποχή παίρνουν μέρος και γυναίκες.Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τη λέξη τσάμης, που σημαίνει “ψηλός”, και αναφέρεται μεταφορικά στο λεβέντικο ανάστημα που κατά παράδοση διαθέτουν οι χορευτές, αφού “τσάμι” λέγεται το έλατο ή πεύκο σε ορισμένες περιοχές.Κατά άλλη εκδοχή η ονομασία προέρχεται από την Τσαμουριά, περιοχή της Θεσπρωτίας στην Ήπειρο.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Ονομάζεται επίσης και Κλέφτικος, καθώς χορεύονταν από τους Κλέφτες την εποχή της Τουρκοκρατίας.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Ο χορός έχει τα ίδια βήματα καθ’ όλη τη διάρκεια της μουσικής και δεν αλλάζουν τα βήματα κάποια στιγμή ενώ χορεύεται. Το άτομο που χορεύει στη μία άκρη και οδηγεί τους άλλους, συνηθίζει να κάνει φιγούρες. Έτσι ο χορός επικεντρώνεται κυρίως στον «πρώτο» – π.χ. μπορεί να σταματάει το χορό και να αρχίζει να κάνει φιγούρες, και τότε οι άλλοι μένουν στάσιμοι και παρακολουθούν το άτομο αυτό, και μετά μπορεί να συνεχίσει το χορό με τα κανονικά βήματα χωρίς να χωρεύει μόνο ο πρώτος αλλά όλοι μαζί.

Χασάπικο

Το Χασάπικο ή Χασάπικος είναι χορός και τύπος των τραγουδιών των Ελλήνων από την Μακεδονία και την Κωνσταντινούπολη^[1]. Οι ρίζες του ανάγονται στη βυζαντινή περίοδο, όταν αποτελούσε χορευτική μίμηση μάχης με σπαθιά από τη συντεχνία των Ελλήνων χασάπηδων στη Μακεδονία και την Κωνσταντινούπολη. Η πρώτη σειρά κρατούσε μαχαίρια, ραβδιά και μαστίγια, ενώ η δεύτερη δεν είχε όπλα. Η ονομασία προέρχεται από την τουρκικής προέλευσης λέξη kasap, που σημαίνει κρεοπώλης, ενώ η αντίστοιχη ελληνική ονομασία ήταν μακελάρικος. Ο όρος στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε για να υποδηλώσει μόνο τη γρήγορη εκδοχή του χασάπικου, γνωστή επίσης και ως χασαποσέρβικο.Μορφές του χορού αυτού ήταν γνωστές από παλαιότερα χρόνια σε αρκετά μέρη του ελληνικού ή Ελληνόφωνου Χριστιανικού χώρου, περισσότερο όμως στην Κωνσταντινούπολη και την ευρύτερη περιοχή της. Αντρικός χορός, τώρα χορεύεται σε ευθεία γραμμή κυρίως από άνδρες (σπάνια από γυναίκες). Παλιότερα, για να χορέψει κάποιος χασάπικο, έπρεπε να φοράει τραγιάσκα με σηκωμένο γείσο, κάνοντας το ίδιο βήμα σαν να είναι όλοι ένα σώμα. Τα βήματα και η περιγραφή έμοιαζαν και μοιάζουν με την παράθεση τελετουργικών κινήσεων σε μια προσπάθεια σύνδεσης του χορού με την αρχαιότητα, με τον τρόπο στάσης και τακτικής κίνησης, στο στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή την αναπαράσταση των στάσεων των πολεμιστών του. Επί Τουρκοκρατίας, χόρευαν το συγκεκριμένο ελληνικό χορό εκτός από τους Μακελάρηδες και γενίτσαρους και οι αρναούτηδες, γι’ αυτό λεγόταν και αρναούτικο, ανάλογα με τις κοινωνικές ομάδες που διαβιούσαν στην περιοχή. H κυρία Ελισάβετ Λομάκα-Σενιέ (μητέρα του Γάλλου ποιητή Αντρέ Σενιέ), τον θεωρούσε χορό αρχαίο (που συμβολιζε την εκστρατεία του Μέγα Αλέξανδρου κατά του Δαρείου). Αναφορά γίνεται στις επιστολές της Μαντάμ Σενιέ (Ελισάβετ Σάντη-Λουμάκη) στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, η οποία αναφέρεται στο χορό ως Αρναούτικο (συγκεκριμένα περιγράφεται ως χορός που χορευόταν στην Κωνσταντινούπολη κυρίως τις ημέρες του Πάσχα)που τον χόρευαν οι Έλληνες χασάπηδες της Πόλης, οι Μακελλάρηδες του Βυζαντίου κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου. Υπάρχουν πολλά είδη «χασάπικου», που χωρίζονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες: τους αργούς και τους γρήγορους.Το χασάπικο αποτέλεσε βάση για το συρτάκι (δημοφιλές από την ταινία “Αλέξης Ζορμπάς” κι έτσι στο εξωτερικό θεωρείται ο αντιπροσωπευτικότερος ελληνικός χορός.Σήμερα απαντάται σε 4 μορφές: χασάπικο, χασαποσέρβικο, χασάπικο βαρύ/αργό και “πολίτικο”/”ταταυλιανό”.

Ζεϊμπέκικο

Το ζεϊμπέκικο ή ζεϊμπέκικος, είναι λαϊκός χορός. Το όνομά του οφείλεται στον εξισλαμισμένο ελληνικό πληθυσμό των Ζεϊμπέκων. Αναφέρεται ότι διαδόθηκε στα ελλαδικά αστικά κέντρα στα τέλη του 19ου αιώνα. Ωστόσο, η εμφάνισή του ανάγεται στα τέλη του 17ου αιώνα σε αστικά κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή αναφέρει ότι χορευόταν στη Μαγνησία και το Αϊδίνιο σε τοπικές γιορτές. Όντας αρχικά αντικριστός χορός δύο ατόμων που έφεραν οπλισμό, εξελίχθηκε σε «μονήρη αυτοσχεδιαστικό ανδρικό χορό».Ο χορός αντλεί την καταγωγή του από εξισλαμισμένους Ζεϊμπέκους με Θρακοφρυγική καταγωγή. Οι Ζεϊμπέκοι ως ιδιαίτερη μειονότητα του πληθυσμού της Προύσας, του Αϊδινίου και της Ερυθραίας Μικράς Ασίας, επονομαζόμενοι και «ιππότες των ορέων», ήσαν υπό διωγμό εξαιτίας της παραβατικής συμπεριφοράς τους. Η φρυγική καταγωγή του χορού οδήγησε στην άποψη πως πιθανώς η ονομασία Ζεϊμπέκος σχετίζεται με την αρχαία φρυγική παραλλαγή του Ζεύς, και του βεκός που σημαίνει ψωμί στα φρυγικά, κατά τον Ηρόδοτο, Θεωρείται ότι συμβολίζει κατά κάποιο τρόπο μια αναζήτηση για την ένωση του πνεύματος με το σώμα, του θεού με τον άνθρωπο και χορευόταν στην απώτερη αρχαιότητα προς τιμήν της Κυβέλης της μητέρας θεάς.
Σύμφωνα με άλλες θεωρίες ο χορός πρόκειται για κατεξοχήν αρχαίο ελληνικό – Θρακικό που τον μετέφεραν και τον διέδωσαν στην Ασία οι αρχαίοι Αργείοι–Θράκες, όταν ίδρυσαν αποικία στις Τράλλεις της Μικράς Ασίας (σημερινό Αϊδίνιο). Ο Σίμων Καράς υποστήριζε πως ο χορός είχε κληρονομιά αρχαιοελληνική (ρυθμική – χορευτική) αφού το ρυθμικό τους σχήμα των 9 χρόνων διαφαίνεται στις ωδές της Λεσβίας Σαπφούς.